woensdag 5 december 2007

Eindelijk lezen we Spinoza!!!

In deze tijd van "Verwildersing" is er een antwoord uit de geschiedenis.

"Ultimi barbarorum" (ergste der barbaren) is het niet gepubliceerde vlugschrift van Spinoza. Dit vlugschrift kan ook vandaag weer geschreven worden. Mensen denken niet na! Volgen leiders die slechts "haat en vooroordelen" verspreiden. Allochtonen en vooral moslims zijn doelwit van de haatcampagnes.

Waakzaamheid is gevraagd. Maar ook historische kennis, reflectie en vooral de wil om samen de wereld te verbeteren.

Wilders en Verdonk zijn geen "domme" mensen. Ze gebruiken de massa voor hun retoriek.
Ze spelen mensen tegen elkaar uit. Alleen om hun salaris als kamerlid veilig te stellen, en zichzelf niet "overbodig" te maken. Want zeg nou zelf: € 120.000,- per jaar wil ik óók wel verdienen.
Wilders en Verdonk wonen niet in een achterstandswijk. Ze kunnen bij wijze van spreken tientallen jaren in hun wijk wonen, zonder ooit een allochtoon tegen het lijf te lopen, laat staan te spreken. Uiteraard zonder te weten wat armoede en uitsluiting is.
Wilders gaat nooit naar actualiteitenprogramma’s, waar ook tegenstanders van hem aan het woord komen. Hij mijdt zulke programma’s als de pest. En evenzo weigert hij te luisteren naar iemand met andere ideeën dan hijzelf heeft. Jammer dat er zulke domme mensen bestaan…

Baruch d’Espinoza: een glorieuze wedergeboorte voor de filosoof van joodse afkomst

Eindelijk lezen we Spinoza

Het heeft even geduurd, maar nu zijn we vrijwel allemaal erg trots op Spinoza, de grootste denker die Nederland ooit heeft voortgebracht. En nog een allochtoon ook!

Het bruggetje naar de Zwanenburgwal, bij het Amsterdamse Waterlooplein. Ooit stond hier het geboortehuis van Baruch d’ Espinoza, in de joodse buurt. Morgen (23-11-2007) is het 375 jaar geleden dat Nederlands grootste denker het levenslicht zag als tweede generatie allochtoon uit een Portugees-joodse handelsfamilie.

De laatste jaren maakt hij een comeback, met name door het werk van de Britse historicus Jonathan Israel, die in Spinoza de meest radicale exponent van de Verlichting ziet. Zo pleit de denker onvoorwaardelijk voor democratie en vrijheid van meningsuiting. Geen populaire opvatting destijds.

Hoogste tijd voor een standbeeld in de hoofdstad, vindt de Amsterdamse Spinoza-kring. "We willen geen klassiek, bronzen beeld, maar een interactief kunstwerk dat uitleg geeft over Spinoza-ook voor toeristen", zegt voorzitter Frank van Kreuningen. Burgemeester Job Cohen steunt het plan.

Dat had Baruch niet durven dromen, toen hij in 1656 de banvloek van de joodse gemeenschap over zich had horen uitspreken. Wellicht vormden niet zijn atheïstische denkbeelden, maar de weigering om de failliete boedel van zijn vader over te nemen de ware steen des aanstoots.

Hoe dan ook, Benedictus (zijn gelatiniseerde naam) ging in het dorpje Rijnsburg wonen. Daar verdiende hij de kost met het slijpen van lenzen. Maar zijn hart lag bij de filosofie, getuige het commentaar dat hij schreef op het werk van René Descartes – de Fransman die in de Republiek toevlucht zocht voor zijn ideeën.

Spinoza was geen kluizenaar. Uit Leiden kwamen studenten, hij sloeg een profesoraat in Heidelberg af. In zijn werkkamer schreef hij de Ethica, postuum uitgegeven. Zeer weinigen zullen deze tekst gelezen hebben, waarin hij op wiskundige wijze aantoont, dat God en de natuur één en hetzelfde zijn. Weg met een persoonlijk godsbeeld, er is geen andere bron voor ons moraal dan de rede.
Het Rijnsburgse huisje staat er nog steeds, maar is in verval geraakt. Na alarmerende berichten in NRC Handelsblad zegde minister Plasterk van Onderwijs geld toe voor de opknapbeurt. Het moet een echt museum worden. Zelf verhuisde Spinoza in 1663 naar Voorburg en zes jaar later weer naar Den Haag.

Benedictus (de gezegende), die al zijn kaarten op de "Rede" zette, kon wel degelijk heftige emoties hebben. Toen een woedende, oranjegezinde volksmeute in het "rampjaar" 1672 de gebroeders De Witt lynchte, wilde Spinoza een pamflet met de tekst "Ultimi barbarorum" (ergste der barbaren) ophangen. Zijn vrienden hielden hem gelukkig tegen.

Hij stierf jong, op 21 februari 1677: al het slijpstof had zijn tuberculose verergerd. Met zijn graf in de Nieuwe Kerk in Den Haag liep het slecht af. Zijn resten werden al na enkele jaren verspreid over de kerktuin, het grafmonument stamt van veel later: uit 1927. Pas in de negentiende eeuw volgde namelijk de échte erkenning van Spinoza, vooral onder Duitse invloed. Het eerste standbeeld verrees in 1880. Enkele maanden na de postume publicatie werden zijn boeken al verboden.

Eeuwen later is er weer ophef: Spinoza ontbreekt in het centraal eindexamen filosofie, dat de komende jaren het thema Rede en Religie draagt. Heftige protesten bij minister Plasterk hebben niet mogen baten.
De minister wil zich niet met de inhoud bemoeien, maar wijst erop dat de denker wel is opgenomen in de historische canon. Zo slecht is de verbannen man toch niet terechtgekomen.

De Pers (23 November 2007)
Peter Wierenga


Met dank aan Stan, voor de 2 correcties!

1 opmerking:

Stan zei

Ik kwam hier via Google. Leuk stukje over Spinoza overgenomen uit De Pers. Maar hoe is het mogelijk dat data verkeerd overkomen? Dit gaat toch met copy/paste?
De banvloek werd uitgesproken in 1656 (niet in 1665)en Spinoza verhuisde in 1663 naar Voorburg (niet in 1633). Ik corrigeer dit hier nog even - het gaat om historische feiten die voor eens en voor altijd vast liggen...